İnsanın Varoluşsal Mücadelesi: Kılavuz, Gölge ve Hakikat

İnsanın Varoluşsal Mücadelesi: Kılavuz, Gölge ve Hakikat

Cevat ORHAN

Yaratılışın Amacı: İnsan ve Evren

İnsan, sadece bedensel değil, aynı zamanda ruhsal ve zihinsel bir varlık olarak, varoluş sahnesinde derin bir mücadelenin tam merkezinde yer alır. Bu mücadele, dış dünyadaki olayların ötesinde, insanın kendi nefsiyle, içsel vesveselerle ve dış dünyanın sunduğu yanıltıcı perdelerle verdiği sürekli bir savaştır. Bu savaşın nihai amacı, tüm bu perdeleri aralayarak gerçek benliğini, varoluşunun hakikatini ve en nihayetinde Yaratıcı'sını idrak etmektir. Bu yolculuk, Kur’an’ın Asr Suresi’nde özetlediği gibi, eğer çaba ve sabır olmazsa, hüsranla, yani kayıpla sonuçlanmaya mahkûmdur. Modern insanın yaşadığı anlamsızlık, içsel boşluk ve yabancılaşma hissi de temelde bu varoluşsal mücadeleden kaçışın veya bu yolda kaybedişin birer yansımasıdır.

The Purpose of Creation: Humanity and the Universe

The question of why and how existence was created is one of the most fundamental questions of philosophy and religion. To understand this question, the hadith "If it were not for you, I would not have created the universe," beyond its literal meaning, symbolizes an existential truth. This address is not only directed at the person of the Prophet but is also a divine compliment to the potential of all humanity. This approach reinforces the idea that the universe was designed as a stage for humanity to discover and realize its own potential.

Another symbol of this divine plan is the incident in the Qur'an where the angels prostrated themselves before Adam. The prostration of the angels symbolizes that everything in the universe, even the entire cosmic order, serves the vicegerency potential of humanity. This highlights the central and exalted position of humanity in the universe. On the other hand, Satan's arrogant stance and his efforts to mislead are a reflection of the pride and wrong tendencies of the human ego and self, in other words, Jung's "Shadow" archetype. In this context, Satan is not merely an external enemy but also a symbol representing the weaknesses of humanity itself.

This existential paradox is expressed concretely in the Qur'an with the verses “Ahsen-i Takvîm” (the best stature) and “Esfel-i Sâfilîn” (the lowest of the low). While a human has the potential to reach the highest rank, they can also fall to the lowest state due to their weaknesses (ignorant, oppressive, hasty, ungrateful). The struggle between these two extremes is the greatest test in a person's life and requires them to build their destiny with their own choices and efforts.

Tüm Bilimler Aynı Kaynaktan Gelen Yansımalardır

Tüm bu içsel mücadele ve varoluşsal sorular, sadece dinin değil, aynı zamanda bilim, psikoloji ve felsefe gibi farklı disiplinlerin de ortak paydasıdır. Bu durum, tüm bilginin ve ilmin tek bir kaynaktan geldiği tezini güçlendirir. Bu disiplinleri birbirinden soyutlamak, evrenin ve bilginin bütünlüğünü parçalamak demektir.

All Sciences Are Reflections from the Same Source

All these internal struggles and existential questions are not only the subject of religion but also the common ground of different disciplines such as science, psychology, and philosophy. This situation strengthens the thesis that all knowledge and science originate from a single source. To isolate these disciplines from one another is to fragment the integrity of the universe and knowledge.

Kuantum Fiziği ve Mutlak Gözlemci

Klasik fiziğin katı, mekanik ve öngörülebilir evren anlayışı, 20. yüzyılın başlarında Kuantum Fiziği'nin ortaya çıkışıyla sarsılmıştır. Heisenberg’in Belirsizlik İlkesi, bir parçacığın konumunu ve momentumunu aynı anda kesin olarak ölçmenin imkansız olduğunu gösterirken, Bohr’un tamamlayıcılık ilkesi maddeye hem parçacık hem de dalga özelliklerinin aynı anda atfedilebileceğini ortaya koymuştur. Bu çelişkili durumlar, evrenin mutlak ve kesin bir yapı olmadığını, aksine bilinçli bir gözlemciye bağlı potansiyeller barındırdığını göstermiştir. Örneğin, ünlü çift yarık deneyinde, bir elektron gözlemlendiğinde parçacık, gözlemlenmediğinde ise dalga gibi davranır. Bu, bilim ve bilincin ayrılmaz bir bütün olduğunu kanıtlayan en çarpıcı örneklerden biridir. Bu durum, makalede daha önce değindiğimiz “sınırlı bir sonsuzluk” ifadesiyle birebir örtüşmektedir.

Quantum Physics and The Ultimate Observer

The rigid, mechanical, and predictable understanding of the universe in classical physics was shaken by the emergence of Quantum Physics in the early 20th century. Heisenberg's Uncertainty Principle shows that it is impossible to simultaneously measure a particle's position and momentum with certainty, while Bohr's complementarity principle reveals that matter can exhibit both particle and wave properties at the same time. These contradictory situations show that the universe is not a fixed and absolute structure, but rather harbors potentials that are dependent on a conscious observer. For example, in the famous double-slit experiment, an electron behaves like a particle when observed and like a wave when not. This is one of the most striking examples proving that science and consciousness are an inseparable whole. This aligns perfectly with the expression of a "limited infinity" we previously discussed in the article.

Psikoloji ve Felsefede Yansımalar

Bu bütüncül yaklaşım, sadece fizikte değil, insanı merkeze alan psikoloji ve felsefede de kendine yer bulur. Carl Jung’un Gölge (Shadow) teorisi, insanın bilinçaltına ittiği, kabul etmediği karanlık yönlerinin olduğunu savunur. Jung, kişisel bütünlüğe ulaşmak için, yani “bireyleşme” sürecinde, bu gölge yanımızla yüzleşmemiz ve onu kabul etmemiz gerektiğini vurgular. Bu yaklaşım, Kur’an’ın insanın “zalim” ve “cahil” gibi zaaflarına dair yaptığı tespitlerle şaşırtıcı bir şekilde örtüşür. İnsanın içsel mücadelesi, bu gölgeyi tanıyarak ve onu dönüştürerek aşılabilecek bir yolculuktur.

Felsefede ise, Albert Camus ve Søren Kierkegaard gibi varoluşçu düşünürler, insanın hayatındaki anlamsızlık ve boşluk hissini derinlemesine irdelemiştir. Bu düşünürlerin ortaya koyduğu tezler, modern insanın aradığı anlamın, materyalist dünyada değil, bizzat kendi varoluşsal arayışında gizli olduğunu gösterir. Bu arayış, Mutlak Sonsuz’u idrak etme yolculuğudur.

Bu bağlamda, Big Bang gibi bilimsel keşifleri, yaratılış fikrini reddetmek için bir araç olarak kullanmak, bilimi dogmatik bir ideolojiye dönüştürmekten başka bir şey değildir. Big Bang, bir “başlangıç” değil, sadece bir “oluş” ve “genişleme” sürecinin tasviridir. Bu keşifler, Mutlak Sonsuz’un gücünü ve hikmetini anlamamız için birer kapı aralayan, ilahi planın birer yansımasıdır.

Reflections in Psychology and Philosophy

This holistic approach finds its place not only in physics but also in psychology and philosophy, which center on humanity. Carl Jung’s Shadow theory argues that the human psyche has a dark side consisting of unconscious, repressed, or unacknowledged qualities. Jung emphasizes that to achieve personal wholeness, or the process of "individuation," we must confront and integrate this shadow aspect of ourselves. This approach surprisingly aligns with the Qur’an’s identification of human weaknesses such as being “oppressive” and “ignorant.” The human internal struggle is a journey that can be overcome by recognizing and transforming this shadow.

In philosophy, existentialist thinkers such as Albert Camus and Søren Kierkegaard deeply explored the human sense of meaninglessness and emptiness. Their theses show that the meaning sought by modern humanity is not in the materialistic world but is hidden in their own existential search. This quest is the journey to comprehend the Absolute Infinite.

In this context, using scientific discoveries like the Big Bang as a tool to reject the idea of creation is nothing more than transforming science into a dogmatic ideology. The Big Bang is not a “beginning,” but merely a description of a “process of formation” and “expansion.” These discoveries are reflections of the divine plan, opening a door for us to understand the power and wisdom of the Absolute Infinite.

İnsanın En Büyük Zaafı: Unutkanlık ve Paganizm

İnsan, varoluşunun temelinde bir sözleşme taşır. Kur’an’da, ruhların yaratılışı esnasında Allah’ın onlara sorduğu “Elestü bi-Rabbiküm?” (Ben sizin Rabbiniz değil miyim?) sorusuna, ruhların “Kâlû belâ!” (Evet, Rabbimizsin!) cevabı verdiği anlatılır. Bu, insanın ruhsal hafızasında yer alan ve Yaratıcı’sına verdiği evrensel bir sözdür. Ancak insan, dünyaya geldiğinde bu sözü ve kökenini unutma eğilimindedir. Bu unutkanlık, onun en büyük zaafı ve en tehlikeli eğilimi olan “nankörlüğe” yol açar.

Bu unutkanlık hali, insanı, asıl ve mutlak olanı bırakarak, kendi uydurduğu şeylere tapınma durumuna iter. Bu, sadece eski medeniyetlerdeki putperestlikle sınırlı değildir; modern dünyada da karşılığını bulan bir tür yeni-paganizmdir. İnsan, mutlak bir kaynağa yönelmek yerine, kendi ürettiği ideolojilere, maddi hedeflere, sanal kimliklere, şöhrete veya hatta kendi benliğini yücelten dogmalara körü körüne bağlanabilir. Bu modern putlar, insana sahte bir anlam ve kontrol hissi verirken, onu asıl hakikatten ve varoluşunun gerçek amacından uzaklaştırır.

Bu durum, insanın kendi zaaflarını görmezden gelmesi ve kendi yarattığı yanılsamalara esir olmasıyla sonuçlanır. Oysa hakikat arayışı ve kendi zaaflarıyla mücadele, insanın sürekli ve uyanık olması gereken bir süreçtir. Bu uyanıklık, “unuttuğu” kökenini ve Yaratıcısını hatırlama çabasıdır. Bu hatırlama, sadece dini bir görev değil, aynı zamanda insanın psikolojik bütünlüğünü ve varoluşsal anlamını geri kazanması için bir zorunluluktur.

Humanity's Greatest Weakness: Forgetfulness and Paganism

Humans carry a covenant at the very foundation of their existence. In the Qur'an, it is narrated that when Allah asked the souls, "Am I not your Lord?" (Alastu bi-Rabbikum?), the souls replied, "Yes, you are!" (Qalu Bala!). This is a universal covenant residing in the spiritual memory of humanity. However, upon arriving in the world, humans tend to forget this promise and their origin. This forgetfulness is their greatest weakness and leads to their most dangerous tendency: "ingratitude."

This state of forgetfulness leads humanity to abandon the ultimate and absolute and instead worship things they have fabricated themselves. This is not limited to the idolatry of ancient civilizations; it is a form of neo-paganism that also finds its reflection in the modern world. Instead of turning to an absolute source, humans can become blindly devoted to self-created ideologies, material goals, virtual identities, fame, or even dogmas that glorify their own ego. These modern idols provide a false sense of meaning and control, while distancing them from the true reality and the real purpose of their existence.

This situation results in humans ignoring their own weaknesses and becoming enslaved by their self-created illusions. However, the search for truth and the struggle against one's own weaknesses is a continuous process that requires constant vigilance. This vigilance is the effort to remember the "forgotten" origin and the Creator. This remembrance is not just a religious duty but also a necessity for humanity to regain its psychological wholeness and existential meaning.

Pratik Adımlar ve Uygulama

Peki, bu varoluşsal mücadelede nasıl yol alınır? Bu yolculuk, sadece teorik bir bilgi birikimi değil, aynı zamanda somut adımlar atmayı gerektirir.

 * İç Gözlem ve Tefekkür: Kendi iç sesimizi, vesveselerimizi ve zaaflarımızı tanımak için düzenli olarak tefekkür ve iç gözlem yapmak, ilk ve en önemli adımdır. Bu, Jung’un bahsettiği gölgeyle yüzleşme sürecinin başlangıcıdır.

 * Ahlaki ve Manevi Disiplin: İbadetler ve etik değerler, nefsin aşırıya kaçan isteklerini dengelemek için birer manevi disiplin aracıdır. Bu disiplinler, insanın kendi zaaflarına karşı direnme gücünü artırır ve onu Ahsen-i Takvîm’e doğru yönlendirir.

 * Bütünsel Bilgi Arayışı: Sadece dini metinlere değil, bilimsel, felsefi ve sanatsal kaynaklara da yönelmek, hakikatin farklı yansımalarını görmemizi sağlar. Bu bütünsel yaklaşım, insanın zihnini ve kalbini aynı anda aydınlatır.

Practical Steps and Application

So, how does one navigate this existential struggle? This journey requires not only theoretical knowledge but also concrete steps.

 * Introspection and Contemplation: The first and most important step is to regularly engage in contemplation and introspection to recognize our inner voice, whispers of doubt, and weaknesses. This is the beginning of the process of confronting the shadow that Jung talked about.

 * Moral and Spiritual Discipline: Acts of worship and ethical values are spiritual tools for balancing the excessive desires of the self. These disciplines increase a person's resistance against their own weaknesses and guide them towards Ahsen-i Takvîm.

 * Holistic Pursuit of Knowledge: Turning not only to religious texts but also to scientific, philosophical, and artistic sources allows us to see different reflections of the truth. This holistic approach illuminates both the mind and the heart simultaneously.

Sonuç

Tüm bu tartışmaların vardığı nokta şudur: Varlık, tek bir kaynaktan, yani Kadiri Mutlak olan, Mutlak Sonsuz'dan gelmektedir. Din, bilim, felsefe, psikoloji ve sosyoloji gibi tüm disiplinler, O'nun varoluştaki yansımalarıdır. Bu nedenle, onları birbirine rakip olarak görmek, evrenin ve bilginin bütünlüğünü reddetmek demektir. İnsanın varoluşsal serüveni, bu bütünlüğü idrak etme, kendi zaaflarıyla yüzleşme ve nihayetinde geldiği kaynağı hatırlama yolculuğudur. Bu yolculukta, Kur'an bir rehber, bilim bir araç ve ahlaki mücadele ise bu yolun anahtarıdır.

Conclusion

The conclusion of all these discussions is this: Existence originates from a single source, which is the All-Powerful, the Absolute Infinite. All disciplines, such as religion, science, philosophy, psychology, and sociology, are reflections of Him in existence. Therefore, viewing them as competitors is to deny the integrity of the universe and knowledge. The existential journey of humanity is a journey to grasp this integrity, confront its own weaknesses, and ultimately remember its origin. In this journey, the Qur'an is a guide, science is a tool, and the moral struggle is the key to this path.

                        Cevat ORHAN